ruwe schets

laten we es proberen een beeld te schetsen van wat voor land Angola eigenlijk is: de basis hadden we al zo ongeveer: een min of meer willekeurig afgebakend (gekoloniseerd) grondgebied met een 10tal verschillende volkeren (of moet ik naties zeggen?) die geregeerd werden door een systeem van koningen, onder-koningen en lokale leiders( de 'sobas'), elk met hun taal (de meesten ontstaan uit het 'bantu'), hun kultuur, geschiedenis en onderlinge relaties (ie.: naties dus)
Met de kolonisatie wordt dit gebied een integraal deel van portugal (een 'overzeese provincie') en krijgt het een centraal administratief apparaat bestuurd vanuit portugual, wiens invloed zich tot midden in de 19e eeuw voornamelijk beperkt tot de kuststreken, waar het makkelijker is om de rijkdommen te benutten. De portuguese taal wordt ingevoerd als een 'bindende factor' die de Angolanen samen moeten brengen.
Daarbovenop krijgen we politieke context van de jaren '50 en '60: de koude oorlog uiteraard, maar ook de drang naar onafhankelijkheid in zowat heel Afrika, hetgeen tot gevolg heeft dat interne groepen zich bij het ene of het andere machtsblok gaan aansluiten. ook in Angola, waar de onafhankelijksstrijd wordt gewonnen door de MPLA omdat ze meer invloed heeft aan de kust en in Luanda, en die installeert (naar rusische voorbeeld) een afrikaanse versie van een éénpartij-systeem met een centraal gestuurde plan-economie. Dit sterk staatsgeleide systeem slaagt er trouwens nie al te best in om de industrie en agrarische bedrijven achtergelaten door de portuguezen te blijven runnen, ook omdat er veel te weinig geschoold mensen overblijven.
Bijgevolg zakt de inheemse productie en export van agrarische producten (koffie bv) in elkaar en wordt Angola afhankelijk van de import ipv de grote exporteur van landbouwproducten die het vroeger was. Gelukkig (?) zitten er in het noorden van het land (en dan voornamelijk in de provincie Cabinda) petroleum in de grond (of beter in de zeebodem) wat dankzij de groeiende international belangstelling vanuit de VS en Europa dan ook uitgroeit tot de prioriteit van de regering, en wordt het de tweede grootste olieproducent van Afrika (na Nigeria).
Mede hierdoor, en dankzij het wegvallen van de russische steun na de val van het gordijn, draait de politieke wind in de jaren '90 stevig van richting, en moet 'de partij' en het land zich nu snel-snel omvormen naar een democratisch meer-partijen systeem, waar de nieuwe ideologie van de vrije markt makkelijker zijn gang kan gaan. Alleen gebeurt dat allemaal raprap en dus maar half-en-half: er worden inderdaad verkiezingen gehouden, met als resultaat dat er letterlijk honderdenden (soms zelfs éénmans-) partijen de kop op steken, mede dankzij de rijkelijke subsidies die gegeven werden (maak een partij en u krijgt er een auto gratis bij...) Het is dan ook nie verwonderlijk (of, geen toeval te noemen) dat die geen gewicht in de schaal te leggen hebben in het parlement tegen de aloverheersende MPLA. In diezelfde periode worden het grootste beel van de oude staatseigendommen overgedragen in privéhandenen, wat je privatiseren zou kunnen noemen, al had het in dit geval een veel hoger ons-kent-ons gehalte.
Ondertussen is er nog geen woord gevallen over oorlog en dat is spijtig genoeg ook een belangrijke factor: de verkiezingen van 1991-92 leiden al snel tot geweld wanneer ze niet voor iedereen het gewenste resultaat brengen (over waarom het zo naïf en zelfs eurocentristisch is te verwachten dat verkiezing alles zomaar zouden oplossen in zo'n verdeeld land kan ik ook ee bommpje opzetten, maar beter een andere keer: het valt bv. nog te bezien wat dat in congo gaat geven...) in Angola heeft ervoor gezorgd dat het geweld misschien wel gestopt is nadat er 4 jaar geleden een bestand getekend werd, maar er liggen nog altijd een hoop wonden open: er zijn spanningen tussen de kust en regios die meer in het binnenland liggen, een groot wantrouwen tegenover wie 'aan de andere kant stond' (en je weet eigenlijk nooit goed het verleden van iemand, dus is het altijd oppassen...) , of een regering die lichtgevoelig is: de minste critiek is een aanval op het regime. het land nog steeds wacht op een *echt* verzoeningsprocess, een waarheidscommisie waarin er aan collectief herstel kan gewerkt worden zoals er bv. in Zuid-Afrika en Ruanda is geweest: maar hier heeft de regerende partij om redenen van 'politieke stabiliteit' dat snel opzijgeschoven en de internationale gemeenschap heeft daar gretig in meegedaan om zo ook een spons te kunnen vegen over de mislukkingen en verantwoordelijkheid in de afgelopen 30 jaar oorlog.
Enfin: een 'democratisch pakt' tussen burger en staat, waarin zowel de regering haar verantwoordelijkheid tov. z'n burgers erkent en die hun rechten ook wel degelijk kunnen opeisen, is dus iets wat nog een tijd op zich zal laten wachten. Terwijl Angola tegelijkertijd een land is met een enorm potencieel: met veel mogelijkheden om een belanrijke rol te spelen in Afrika en de regio, om een regionale 'supermacht' te worden misschien zelfs van de grootte van Z-Afrika.
Maar dat zal pas lukken als het er in slaagt om z'n verleden en de interne problemen op de één of andere manier bij de horens te vatten, want anders vrees ik toch dat die op een bepaald moment als een boemerang zouden kunnen terugkomen...